tổng thống nguyễn văn thiệu nói và làm, thủ tướng trần thiện khiêm, lưu vong đài loan, kissinger,

 SƯ ĐOÀN 22 BB và CHIẾN THẮNG  AN LÃO MÙA XUÂN ẤT MÃO NĂM 1975

LTG: có thể nói đây là một chiến thắng vẻ vang và can trường trong quân sử QL/VNCH chỉ vài tháng trước khi miền Nam sụp đỗ mặc dù Bộ Tổng tham mưu đã ra lệnh hạn chế nghiêm ngặt việc sử dụng phi cơ và pháo binh.
Chiến thắng này đã chứng tỏ tài thao lược, quyết tâm và kiên trì của Thiếu tướng Phan Đình Niệm. Ngoài ra cũng chứng tỏ tinh thần tác chiến cao độ và kỹ luật của binh sĩ các cấp thuộc Sư đoàn 22BB.
Trong hầu hết các trận chiến, tinh thần chiến đấu của các chiến sĩ bao giờ cũng là yếu tố quyết định. Điển hình, gần đây với trận Pleime, bắt đầu từ ngày 4 tháng 8 và chấm dứt ngày 2 tháng 9-1974. Mặc dù yếu thế hơn, các chiến sĩ BĐQ đã chận đứng các đợt tấn công biển người của quân đội chánh quy CSBV.
 
Chiến thắng An Lão hình như chưa có bài viết nào đề cập đến. Về phía CSBV vì đây là chiến bại nên cũng im tiếng.

              Bài dịch này dựa trên tường trình của Tòa Đại sứ Hoa Kỳ ở Sài Gòn gởi Bộ Ngoại Giao ca ngợi gương chiến đấu anh dũng và thành tích sáng ngời của QL/VNCH qua các thí dụ điển hình khắp 4 Vùng Chiến thuật trong khoảng thời qian từ giữa năm 1974 cho đến đầu năm 1975 và được bổ túc bởi các báo cáo tình hình chiến sự hàng tuần và tài liệu của CIA cùng với bản đồ do tác giả sưu tầm và thực hiện.
(điện văn số 127683 ngày 31/01/1975: “Examples of effective RVNAF performance provided by our Consulates General are contained in the paragraphs below. These examples portray GVN forces fighting with intelligence and courage. They bear out that RVNAF can stand up to the NVA/VC, has been doing so countrywide -- acquitting iteself well.”)

Ngoài ra trong tài liệu Foreign Relations cũng có đề cập qua điện văn của TĐS/SG gởi về BNG với nội dung tóm lược như sau:
“Telegram From the Embassy in Vietnam to the Departmentof State1 Saigon, December 11, 1974, 0921Z.

The biggest battles in MR–2 were again in Binh Dinh Province and again related to the high ground commanding the An Lao valley.

The fighting was intense and centered west of Bong Son City, with GVN forces continuing to repulse NVA/VC attacks.
In another significant Binh Dinh fight, RF forces retook important positions northwest of Binh Khe December 7.”

                                                                                                                            Thềm Sơn Hà

                                              **********************************
             Giữa tháng 5 năm 1974, CQ phát động một cuộc tấn công giai đoạn I ở tỉnh Bình Định. Bắt đầu từ ngày 26/07 chúng khởi động giai đoạn II của chiến dịch tấn công mùa Hè.
Để đối phó, lực lượng VNCH mở cuộc tấn công với mục đích vô hiệu hóa thắng lợi mà CQ đã dành được trong mấy ngày đầu của giai đoạn II, và để chuẩn bị cho cuộc hành quân quy mô dành lại quyền kiểm soát lối vào thung lũng An Lão.

                                              Diễn tiến trận chiến

Từ 24/07 đến 30/07/1974
Ngày 25 tháng 7, quân Bắc Việt dường như khởi xướng một giai đoạn mới trong cuộc tấn công mùa Hè. Chúng mở các cuộc tấn công dữ dội bằng hỏa lực tiếp theo đó là các cuộc tấn công trên bộ vào các vị trí và cơ sở quân đội của Chính phủ Việt Nam trên toàn tỉnh.
Các mũi tấn công chủ yếu nhằm vào các đèo chiến lược Phủ Cũ, đèo Nhông và các khu vực Đông Nam quận Phù Mỹ và Đông Bắc Phù Cát.
Ngày 26/07, 4 tiểu đoàn địa phương địch tấn công các đơn vị Địa phương quân ở Đông Nam Phù Mỹ và quận lỵ Phù Mỹ bị pháo kích hàng ngày,
Liên đoàn 6/BĐQ trấn giữ đèo Phủ Cũ bị địch tấn công với lực lượng lên tới cấp tiểu đoàn.
Ngày 27/07, Cộng quân (CQ) đã bắn hơn 500 viên đạn đủ loại vào Bộ chỉ huy Liên đoàn 6/BĐQ, phá hủy kho đạn.
 
Cuộc tấn công của CQ cho đến nay đã tạo ra thêm 60.000 nạn nhân chiến tranh, họ đang tạm trú tại quận Phù Cát, phần lớn đến từ quận Phù Mỹ hiện tại gần như bị bỏ hoang.
Ngày 28/07, các phần tử của trung đoàn 2 CSBV đã cố gắng áp đảo quân phòng thủ đèo Nhông do tiểu đoàn 42/BĐQ trấn đóng. Với sự yểm trợ của phi cơ AC-47 và trực thăng tác chiến KQVN, chúng đã bị đẩy lui, gánh lấy thương vong nặng nề, ít nhất là 40 CQ bỏ xác.

Từ 31/07 đến 6/08/1974
Tỉnh Bình Định vẫn tiếp tục là trọng tâm của hầu hết hoạt động tại Vùng IICT.
Trong tuần này, QL/VNCH mở các cuộc phản công với nỗ lực vô hiệu hóa các thành quả CSBV đã đạt được trong những ngày đầu tiên từ khi khởi động giai đoạn II của chiến dịch mùa Hè bắt đầu ngày 26/07.  Với mục đích tái lập hoạt động bình thường và mang dân trở về, ngoài ra cũng để tăng cường cho lực lượng địa phương cố gắng lấy lại quyền kiểm soát đèo Nhông và quốc lộ 1 trong địa phận Phù Mỹ, BTL/SĐ22 dời bản doanh cùng với Trung đoàn 42 và 2 chi đội thiết vận xa đến Chi khu Phù Mỹ.
Ngay sau đó Trung đoàn 42 với sự yểm trợ của BĐQ đã tái chiếm vùng đất cao ở phía Nam đèo Nhông.

Từ 8/08 đến 14/08/1974
Sau hơn hai tháng giao tranh ác liệt, ngày 10 tháng 8, chánh quyền VNCH tổ chức cuộc phản công chống lại các thành phần thuộc Sư đoàn 3 Sao vàng của CSBV bảo vệ lối vào thung lũng An Lão ở phía Bắc của tỉnh Bình Định.
Cửa ngõ này từ lâu nay là một thành trì của Cộng sản, kiểm soát lối vào thung lũng An Lão.
CSBV vận chuyễn người, vũ khí và quân cụ qua hành lang này để mở các cuộc tấn công và phá hoại trong địa bàn tỉnh.
Do đó, địa điểm này đã được chúng bảo vệ kỹ càng và bất kỳ lực lượng tấn công nào đe dọa nguồn cung cấp của Cộng sản từ thung lũng đến các nơi phải biết trước là họ sẽ gặp sự kháng cự mạnh mẽ từ các vị trí phòng thủ trên cao đã được chuẩn bị và yểm trợ bởi pháo binh và súng cối
Tất nhiên, mục tiêu của VNCH là chiếm lại các vị trí cao điểm từ tay CS để dành quyền kiểm soát lối vào bên dưới, từ đó có thể chặn đường tiếp tế vào trong thung lũng.
Ngay trước khi bắt đầu cuộc hành quân, Bộ Tổng tham mưu ở Sài Gòn đã ra lệnh hạn chế nghiêm ngặt việc sử dụng phi cơ và pháo binh. Quyết định này đã ảnh hưởng đến việc soạn thảo kế hoạch và kéo dài thời gian hoàn tất chiến dịch.
Mức độ giao tranh trong tỉnh Bình Định giảm bớt đi. Quân chánh phủ chiếm lại đèo Nhông ở quận Phù Mỹ, quốc lộ 1 từ Qui Nhơn đến Tam Quan lưu thông trở lại.

Từ 14/08 đến 20/08/1974
Bình Định là tỉnh có nhiều đụng độ nhất với 96 lần so với tổng cộng 141 lần trong VIICT. Mặc dù gia tăng áp lực ở các khu vực duyên hải như Phù Mỹ, Hoài Nhơn, Tam Quan tuy nhiên CSBV không giành lấy thắng lợi nào. QL/VNCH vẫn còn kiểm soát đồi Nhông ở Phù Mỹ.
Các cuộc không kích của KQ rất hiệu quả đã mang lại thiệt hại nhân mạng về phía CQ nhiều hơn VNCH.
    
Từ 21/08 đến 27/08/1974
Mặc dù CQ kháng cự mạnh mẽ nhưng quân đội chánh phủ VNCH vẫn duy trì khí thế đã đạt được ban đầu trong cuộc phản công.
QL/VNCH có ý định bẻ gãy kế hoạch giai đoạn III đợt tấn công mùa Hè của CQ bằng cách quyết tâm truy đuổi đến tận cùng các căn cứ của chúng, cắt đứt đường tiếp tế đến các đơn vị CQ ở phía Tây quốc lộ 1 và cầm chân VC/CSBV trong thế thủ.
Các cuộc hành quân của QL/VNCH ưu tiên mở ra trong các khu vực phía Tây Bồng Sơn và phía Tây đèo Nhông khởi đầu một cách thận trọng.
Ngày 25/08. CQ bắn súng cối vô làng Cát Thạch, quận Phù Cát gây tử thương 17 dân làng và làm bị thương 58 người.  

Từ 28/08 đến 3/09/1974
Cuộc tấn công của QL/VNCH vào khu vực phía Tây Bồng Sơn và Tây Bắc Phù Mỹ hầu như đang dậm chân tại chỗ, họ tiến quân một cách thận trọng như đang thăm dò tình thế. Trong những lần đụng độ ghi nhận sơ khởi cho thấy QL/VNCH bị tổn thất không đáng kể.
Cả hai bên hình như đang giữ nguyên vị trí hiện tại.

Từ 4/9 đến 10/9
QL/VNCH tiếp tục theo đuổi kế hoạch bành trướng vị trí về hướng Tây trong khu vực phía Bắc tỉnh Bình Định, tuy nhiên sự tiến triển không như mong muốn.
Đợt công kích ban đầu vào khu vực phía Tây Bồng Sơn được giao phó cho Trung đoàn 47/SĐ22BB và đúng như dự đoán đã gặp phải sự kháng cự quyết liệt của Trung đoàn 141/ Sư đoàn 3 CSBV.

Trong khi đó Trung đoàn 42BB được giao phó trách nhiệm mở các cuộc phản công về phía Tây Bắc Phù Mỹ nhưng đã bị Trung đoàn 12 CSBV cầm chân qua các đợt pháo kích từ địa thế cao ở vị trí BR 870750  nhìn xuống tỉnh lộ 506. (Trung đoàn 12 thay thế Trung đoàn 2 đang được tái huấn luyện trong khu vực phía Tây quận Hoài Ân. Trách nhiệm của Trung đoàn 12 trong khu vực Phù Mỹ đến Hoài Ân.Trách nhiệm Trung đoàn 141 từ Hoài Nhơn đến Hoài Ân)
Một trở ngại cản đường QL/VNCH là núi Chéo, một ngọn núi nhỏ nhưng được CQ phòng thủ kiên cố.
Ngày 9/09, Trung đoàn 47 đã thành công chiếm đỉnh núi Chéo trong thời gian ngắn, nhưng sau đó phải rút lui vì hỏa lực hùng hậu của pháo binh và súng cối CSBV. Thương vong của cả hai bên rất cao. Đơn vị này báo cáo đã quan sát "rất nhiều" thi thể và vũ khí của CQ.
Tổng số thương vong của QL/VNCH trong tuần lên tới 67 tử trận và 159 bị thương so với 37 tử trận và 113 bị thương của tuần trước.
Tuy nhiên, Trung đoàn 47/SĐ 22 vẫn duy trì áp lực trước Trung đoàn 141, vào thời điểm đó được xem như  là Trung đoàn mạnh nhất của Sư đoàn 3 CSBV.
Được sự tăng viện của 2 Tiểu đoàn BĐQ thuộc Liên đoàn 4, Trung đoàn 47 tiếp tục tấn công núi Chéo, đồng thời nỗ lực mở đường vòng tiến về phía Bắc của ngọn núi.
Trung đoàn 141 phản ứng mãnh liệt trước những đợt tiến quân thăm dò này nhưng phải gánh chịu thiệt hại nặng nề.
Để trả thù, CSBV sử dụng đại bác có tầm xa bắt đầu pháo kích quận Hoài Nhơn (Bồng Sơn) nằm bên ngoài quốc lộ 1, một số thường dân thiệt mạng và nhiều ngôi nhà bị phá hủy.

Từ 11/9 đến 17/9
Giao tranh ở Bình Định tập trung vào nỗ lực đẩy lùi các đơn vị cộng sản cố thủ ra khỏi địa thế trọng yếu cản trở đà tiến của quân đội VNCH đến các vùng căn cứ cộng sản. Mặc dù đã liên tục mở các cuộc tấn công mãnh liệt với sự hỗ trợ bởi pháo binh và không quân chiến thuật, lực lượng bộ binh của QL/VNCH cho đến nay vẫn không thành công. Núi Chéo ở quận Hoài Nhơn cản đường tấn công của quân Việt Nam vào các tuyến đường tiếp tế của quân Bắc Việt từ thung lũng An Lão.

Tổn thất nặng nề nhất xảy ra ở núi Chéo và đồi Đá ở Phù Cát.
Tổng số thương vong của cộng sản giảm nhẹ từ 77 tử trận xuống còn 64.
Hoạt động CQ ở phần còn lại của tỉnh Bình Định bao gồm pháo kích vào các vị trí của quân đội Việt Nam và các cuộc đụng độ ngắn giữa các lực lượng nhỏ của hai bên.
Theo tin tình báo của QL/VNCH, các thành phần của tiểu đoàn 17 phòng không CSBV phối hợp với tiểu đoàn 14 công binh của sư đoàn 3 CSBV đang chuẩn bị tấn công đèo Bằng Lăng và đèo Nhông để phân tán lực lượng VNCH và trợ lực cho mục tiêu của chúng ở khu vực Hoài Nhơn.
Trong buổi họp đặc biệt giữa các vị chỉ huy trưởng các đại đơn vị tại BTL/Quân đoàn II ngày 16/09, Chuẩn tướng Phan Đình Niệm TL/SĐ22BB xác nhận cộng sản quyết tâm giữ lãnh thổ dưới sự kiểm soát trực tiếp của họ và sẽ cố gắng giành lại lãnh thổ mà họ đã mất vào tay QL/VNCH.

Từ 18/9 đến 24/9
Quân chính phủ đã thành công trong việc đánh đuổi lực lượng CQ cố thủ ra khỏi ngọn đồi Đá ở quận Phù Cát là nơi đang tranh giành cam go, đồng thời gây thương vong nặng nề cho lực lượng cộng sản trong một loạt trận đánh ở Hoài Nhơn. Ngày 18 tháng 9, tiểu đoàn 1 và 2 thuộc trung đoàn 41 và thiết đoàn kỵ binh 414 chiếm đồi Đồi Đá trong khi các tiểu đoàn 43 và 44 biệt động quân chiếm núi Se. Tiếp tục truy đuổi hiệu quả các lực lượng CQ đang rút lui, QL/VNCH đã nhanh chóng chiếm được một loạt làng chiến lược gần đó mà trước đây do cộng sản kiểm soát. Lực lượng chính phủ hiện đang chủ động chiến trường diễn ra ở Đông Nam Phù Mỹ và Đông Bắc Phù Cát trong vài tuần qua.

Từ 26/9 đến 2/10
Tại Bình Định, mức độ giao tranh vẫn căng thẳng trong tuần qua khi sư đoàn 22 BB tiếp tục chiến đấu quyết liệt chống lại lực lượng cộng sản trên chiến trường tại các huyện Hoài Nhơn và Phù Mỹ. Trung đoàn 141 CSBV được báo cáo là đã chịu thương vong nặng nề khi bảo vệ cửa vào thung lũng An Lão trước các cuộc tấn công của quân đội VNCH.
Pháo binh và không quân của chính phủ đã yểm trợ hiệu quả chống lại sự kháng cự kiên quyết của CQ trên núi Chéo (BR 829 939). Theo báo cáo, 11 vũ khí cộng đồng của CQ đã bị tịch thu.
Tin tình báo cho biết một tiểu đoàn của trung đoàn 2 CSBV hoạt động ở Tây Bắc Phù Mỹ có nhiệm vụ tấn công đèo Nhông từ hướng Đông và có thể ngăn chặn quốc lộ 1 nhằm đánh lạc hướng quân đội VNCH và cho phép chúng rút quân và tập hợp lại các tiểu đoàn thuộc lực lượng địa phương -  mệt mỏi vì chiến đấu trong thời gian dài - đang chịu áp lực nặng nề từ trung đoàn 41/Sư đoàn 22/QLVNCH.

Từ 2/10 đến 8/10
Vào đầu tháng 10, Trung đoàn 47 rút lui, để lại Liên đoàn 4/BĐQ tiếp tục cuộc hành quân. Tuy nhiên ngay sau đó, Trung đoàn 41/Sư đoàn 22 đến tiếp viện và trong một cuộc chuyển quân bất ngờ vào ngày 16 tháng 10, Trung đoàn 41 vượt qua dãy núi phía Đông thung lũng An Lão, chặn tuyến đường tiếp tế của Cộng sản, và phá hủy một cây cầu.
Như thế, Trung đoàn 41BB không những có thể cắt đứt tuyến đường tiếp tế của CSBV mà họ còn có thể duy trì một căn cứ ngay trong cửa vào thung lũng, đe dọa cắt đứt vĩnh viễn nguồn tiếp tế từ phía Bắc của CSBV.

Cần lưu ý đây là lần đầu tiên kể từ năm 1971, lực lượng VNCH đã kiểm soát thung lũng An Lão và lần đầu tiên kể từ năm 1964 một lực lượng QL/VNCH, không được hỗ trợ bởi quân đội đồng minh, đã có mặt ở đó.

Chỉ vài tuần sau, Trung đoàn 141 CSBV liên tục cố gắng đánh bật Trung đoàn 41 ra khỏi thung lũng nhưng không thành công và chúng phải hứng chịu thiệt hại nặng nề.
Mức độ giao tranh ở phía bắc tỉnh Bình Định giảm rõ rệt, chủ yếu do mưa lớn. Tuy nhiên, các nguồn tin tình báo gần đây của QL/VNCH cho thấy CSBV có kế hoạch tiếp tục duy trì hoạt động quân sự ở mức độ cao ở Bình Định.

Các trận đụng độ gần đây tập trung ở các huyện Tam Quan, Hoài Nhon và Phù Mỹ dọc bờ biển phía Bắc. Trận chiến ở vùng Bồng Sơn đã trở thành cuộc đấu pháo. Sự hiện diện của đại bác 37ly phòng không với độ chính xác cao của CSBV đã ngăn cản QL/VNCH vô hiệu hóa hỏa lực đại bác 105mm của cộng sản nhắm vào thị trấn Bồng Sơn.
Nhiều thường dân đã chạy trốn khỏi thị trấn; tuy nhiên, giao thông thương mại trên quốc lộ 1 đi ngang qua quận lỵ không bị gián đoạn.
Một lực lượng du kích VC vừa mới xâm nhập được lệnh tấn công các mục tiêu khi cơ hội đến tại làng Mỹ Hiệp và Mỹ Tài thuộc quận Phú Mỹ.
Nguồn tin tình báo VN cho biết tiểu đoàn phòng không 17 phối hợp với tiểu đoàn 14 Công binh chuẩn bị tấn công đèo Bằng Lăng và đèo Nhông nhằm hỗ trợ cho hoạt động của cộng sản ở Đông Hoài Nhơn.

Từ 9/10 đến 15/10
Đà tiến quân của Liên đoàn 4 BĐQ chậm lại trước sự chống cự mạnh mẽ từ trung đoàn 141 CSBV. Hướng công kích của BĐQ về phía tây Bồng Sơn nhằm mục đích cắt đứt quân Bắc Việt khỏi căn cứ tiếp tế ở thung lũng An Lão của chúng. Pháo binh CSBV đặt ở cửa An Lão đang bắn vào thị trấn Bồng Sơn và các thôn lân cận, rõ ràng là để đáp trả trực tiếp việc QLVNCH tiến vào vùng mà trước đây là lãnh thổ an toàn cho cộng sản. Một đại đội lực lượng địa phương VC đã tấn công Đập Đá, ngôi làng giàu có nhất Bình Định, và vào cuối tuần, đã cho nổ tung một nhịp cầu, cách An Nhơn 3km về phía bắc trên quốc lộ 1.
Cây cầu nhanh chóng được sửa chữa và quốc lộ 1 lưu thông được tái lập.
Trung đoàn 47 dời về bản doanh sư đoàn 22 phía tây bắc Qui Nhon để nghỉ ngơi và tái trang bị trong khi chờ nhận nhiệm vụ mới.
Sự kiện đáng chú ý nhất xảy ra trong tuần khi một đại đội thuộc tiểu đoàn 44 Biệt động quân trong cuộc chạm trán với một lực lượng CQ không xác định cách Thiết Đính ở quận Phù Mỹ 6 km về phía Tây Bắc đã giết chết 23 CQ và tịch thu 4 vũ khí cá nhân. Lực lượng chính phủ có 3 người bị thương.

Từ 17/10 đến 23/10  
Phía Bắc tỉnh Bình Định, cuộc tấn công của quân đội VNCH dự trù kéo dài trong vài tháng vào thung lũng An Lão đã đạt được mục tiêu ngăn chặn tuyến đường tiếp tế Bắc Nam của Bắc Việt.
và cho đến nay đã thành công chống lại các cuộc phản công của cộng sản và vẫn đóng quân ở vị trí phía Đông sườn núi chế ngự thung lũng An Lão.

Từ 23/10 đến 29/10
Các cuộc đụng độ ở Bình Định trong tuần này tăng nhẹ nhưng cường độ giao tranh giảm, do vậy thương vong  của cả hai bên đều giảm. Tuy nhiên, thương vong về phía dân sự gia tăng do pháo binh Bắc Việt tiếp tục trừng phạt làng Bồng Sơn (Hoài Nhơn) trên quốc lộ -1.
Ngày 25/10, trường Tiểu học ở Bồng Sơn trúng đạn pháo kích của CQ, 1 học sinh chết và 5 em bị thương; 1 người lớn cũng thiệt mạng.
Trong khi đó, trung đoàn 41 của QLVNCH tiếp tục giữ vững vùng đất cao ở sườn phía Đông của thung lũng An Lão bất chấp quân CSBV dồn hết nỗ lực nhằm đánh bật họ.
Phi cơ quan sát xác nhận báo cáo trước đó rằng các đơn vị Địa phương quân đã gây ra thiệt hại 50% cho một cây cầu trên tuyến đường tiếp tế của cộng sản ở thung lũng An Lão (tọa độ BS 744087) và đã làm gián đoạn vận chuyển của CQ.
Phòng Tình báo VIICT báo cáo BTL/SĐ 3 CSBV đã di chuyển về phía Bắc đến một địa điểm cách Bồng Sơn khoảng 9 km.
Hành động này báo trước sự gia tăng hoạt động và có vẻ như là trung đoàn 41 của QL/VNCH ở thung lũng An Lão có thể là mục tiêu của SĐ3 trong tương lai gần.
Tình báo còn cho biết thêm là tiểu đoàn 17 pháo binh CSBV đã tiếp nhận một đại bác 130 ly.
Nếu vậy thì đây là lần đầu tiên loại vũ khí tầm xa này xuất hiện ở Bình Định.

Từ 6/11 đến 12/11
Cuộc giao tranh lớn trong V2CT do CSBV khởi động nhằm đánh bật QL/VNCH ra khỏi  vị trí chế ngự thung lũng An Lão để không làm trở ngại cho tuyến đường tiếp tế của chúng.

 Họat động quân sự ở Bình Định có phần giảm bớt trong tuần qua. Quân Bắc Việt dường như đang tái bố trí các đơn vị của mình để đưa quân mới vào phòng tuyến. Các báo cáo tình báo chưa được xác nhận của QL/VNCH cho biết là Trung đoàn 141 Bắc Việt đã di chuyển ra khỏi khu vực Bồng Sơn về phía Nam để thay thế Trung đoàn 2 ở phía Bắc Phù Mỹ.

Đồng thời, trung đoàn 12 CSBV thay thế trung đoàn 141.
Nước lũ dâng cao ở An Lão và QL/VNCH quấy rối hệ thống tiếp tế của cộng sản có thể đã góp phần thêm vào làm lắng dịu tình trạng giao tranh tạm hiện nay. Cũng nhân cơ hội này, VNCH tái phối trí lực lượng bằng cách rút  trung đoàn 42 về trụ sở sư đoàn 22 gần Qui Nhơn trong khi trung đoàn 47 thay thế trung đoàn 42 ở Phù Mỹ.

Ngày 11 tháng 11, CSBV pháo kích 600 quả đạn súng cối 82 ly, 61 ly và SKZ 75 ly vào vị trí  Trung đoàn 41 đóng quân ở cửa An Lão. Liền sau đó thành phần của Sư doàn 3 CSBV bắt đầu mở cuộc tấn công. Lực lượng phòng thủ Trung đoàn 41 đã đẩy lùi CQ tuy nhiên có 6 chiến sĩ bị thương. Về phía SĐ3/CSBV hứng chịu thiệt hại nặng với 47 tên chết, bỏ lại 4 súng trường, 2 giàn phóng B-40, 1 SKZ 75 ly và  một hầm đạn bị pháo binh phá hủy.
Sự tiếp tục ngăn chặn đường cung cấp chính yếu của CSBV từ thung lũng rõ ràng là đã gây tổn hại cho chúng. Trong khi đó Trung đoàn 41 và Liên đoàn 6/BĐQ (thay thế LĐ 4) dần dần bắt đầu mở rộng khu vực kiểm soát của họ.

Tuần lễ từ 20/11 đến 26/11
Tình hình chiến sự giảm đi trong tuần này. Mặc dù lực lượng Cộng sản tiếp tục hoạt động ở Bình Định nhưng họ không đạt được thành tích nào đáng kể.

Tuần lễ từ 27/11 đến 3/12
Mức độ giao tranh lắng dịu với ít cuộc tấn công về phía CS nhưng các cuộc hành quân về phía VNCH có phần gia tăng. Tâm điểm của các cuộc hành quân xảy ra ở Hoài Nhơn.
Trong lần đụng độ về phía Tây Bồng Sơn ngày 26/11, Trung đoàn 41BB giết chết 21 CQ và tiếp theo ngày 2/12 có thêm 27 CQ bỏ xác.
Các cuộc tái phối trí lực lượng VNCH vẫn tiếp tục, cuối tháng 11 đầu tháng 12, Liên đoàn 4 và 6 BĐQ được điều động đến vùng cao nguyên, ngược lại Trung đoàn 40/SĐ22BB về Bình Định đồn trú tại khu vực hậu cứ của SĐ22BB ở An Sơn, quận Tuy Phước.
Hai Tiểu đoàn thuộc Trung đoàn 40 được lệnh tăng phái cho Trung đoàn 41 tại mặt trận An Lão.
Ngay sau đó, Trung đoàn 42 thay thế Trung đoàn 41 tại tiền tuyến.
Đồng thời CSBV tăng cường Trung đoàn 141 bằng các thành phần của Trung đoàn 12.

Tuần lễ từ 4/12 đến 10/12
Phòng Tình báo QĐ II suy đoán rằng CQ có thể đẩy mạnh các cuộc tấn công của họ trong các quận không được phòng thủ kiên cố ở phía Nam nhằm xoay chuyển áp lực của quân đội VNCH đối với chúng ở khu vực phía Bắc.
Trận chiến dữ dội nhất ở Vùng IICT lại xảy ra trong tỉnh Bình Định ở phía Tây Bồng Sơn và lần nữa lại liên quan đến vùng đất cao ngự trị lối vào thung lũng An Lão.
Trong 5 lần chạm súng ngày 4/12, Trung đoàn 41 và 42/SĐ22BB tiếp tục đẩy lui các đợt tấn công của địch và đã giết chết 40 CQ tại khu vực Tây và Tây Nam Bồng Sơn.
BTL/VIICT loan báo Tiểu đoàn 3/Trung đoàn 40BB được gởi đến tăng phái cho Trung đoàn 41 trong khu vực hành quân gần cửa vào thung lũng An Lão. Thành phần còn lại của Trung đoàn 40 trấn đóng tại hậu cứ BTL/SĐ 22BB ở An Nhơn, quận Tuy Phước.    

Tuần lễ từ 11/12 đến 17/12 năm 1974
Những cơn mưa lớn trong mùa gió mùa Đông Bắc đã làm tình hình chiến sự ở Bình Định trở nên lắng dịu. Tuy nhiên CQ vẫn phát động các cuộc pháo kích và quấy rối ở các khu vực Hoài Nhơn, Tam Quan, Phù Mỹ.
Báo cáo nhận được cho biết là Tiểu đoàn 1 và 2/Trung đoàn 40BB đã di chuyển từ An Nhơn đến Phủ Cũ, trong khi đó Tiểu đoàn 1, 2 và 3/Trung đoàn 42 được điều động đến vị trí dọc theo sông Kim Sơn ở phía Nam An Lão.
Quyết định tái phối trí Trung đoàn 42 là để ngăn chặn bất cứ đơn vị nào thuộcTrung đoàn 141 CSBV di chuyển về hướng Tây Nam. Ngoài ra Tiểu đoàn 3 của Trung đoàn 40BB được đưa đến Tam Quan để đề phòng 3 Tiểu đoàn thuộc Trung đoàn 12 CSBV đang di chuyển về hướng này.
Tướng Phan Đình Niệm, Tư lệnh SĐ22BB tự tin là Sư đoàn 22 BB có thể đối phó hiệu quả trước các hoạt động gia tăng của CSBV như đã dự liệu.

Trong 18 ngày đầu của tháng 12, SĐ22BB loan báo đã giết chết 135 CQ so với 22 chiến sĩ VNCH hy sinh. 

  

Tuần lễ từ 18/12 đến 23/12 năm 1974
Những cơn mưa xối xả mang đến sự yên tĩnh cho chiến trường Bình Định. Lợi dụng thời gian này, cả hai bên đang tái phối trí lực lượng. Dù vậy vẫn xảy ra các cuộc đụng độ hạn chế, đặc biệt là các quận ở phía Bắc Bình Định, đáng kể nhất là sư đoàn 3 CSBV đã phát động một cuộc tấn công bằng hỏa lực vào căn cứ Đệ Đức, Thiết Đỉnh và quận lỵ Bồng Sơn.
Tại Đệ Đức cộng sản phá hủy 14.500 gallon xăng dầu, 100 đạn đại bác, làm hư hỏng vài chiếc xe jeep, xe tải và một máy phát điện. Tuy nhiên cuộc tấn công trên bộ của cộng sản nhằm vào kho chứa đạn ở Đệ Đức không thành công.
Mục đích của hoạt động bất thường này là để che đậy cho sự thay phiên của các trung đoàn CSBV trên chiến tuyến tuyến Hoài Nhơn và di chuyển đại bác hạng nặng vào vị trí tấn công phi trường Phù Cát.
Trung đoàn 12 CSBV đã di chuyển từ khu vực hướng Bắc thung lũng An Lão đến trận địa phía Tây quận lỵ Bồng Sơn thay thế Trung đoàn 141 rời tiền tuyến về dưỡng quân và tái huấn luyện ở vị trí BR 794947 sau khi đã hứng chịu thiệt hại nặng nề.

Qua lời khai của một người lính CSBV đào ngũ, Trung đoàn 12 dự định mở các cuộc phản công ở núi Chéo, đồi 82 và đồi 174, tuy nhiên người này cũng báo cáo là tinh thần chiến đấu của Cộng quân đang xuống thấp. Anh ta viện dẫn là Trung đoàn 12 có 5% lính đào ngũ và Trung đoàn trưởng Trung đoàn 141 bị phạt vì từ chối thi hành công tác chiến đấu trong tháng 9/1974.
Các đơn vị SĐ22BB tiếp tục hoán chuyển vị trí. Bộ chỉ huy Trung đoàn 41 và hai Tiểu đoàn 1 và 2 di chuyển đến trại Buffalo ở An Khê, trở thành lực lượng trừ bị cho Quân đoàn II; các thành phần của Trung đoàn 40 và 42 thay thế họ trong khu vực cửa vào An Lão. 

Tuần lễ từ 24 đến 30 tháng 12 1974
Giao tranh ở mức độ thấp trong tỉnh Bình Định mặc dù các hoạt động hành quân về phía VNCH tăng 40% so với tuần trước trong khi phía CSBV giảm 20%. Các hoạt động của CQ phần lớn pháo kích và quấy nhiễu ở các quận Tam Quan, Hoài Nhơn và Phù Mỹ. Thương vong cả 2 bên đều giảm.
Hoạt động giảm sút của CQ có lẽ vì các cơn mưa lớn ảnh hưởng đến hệ thống liên lạc và công tác tái giáo huấn một vài đơn vị CSBV trước kế hoạch phản công mùa Đông.

Theo lời Tướng Niệm TL/SĐ22BB sự luân chuyển các đơn vị dưới quyền ông trong địa bàn tỉnh Bình Định đã hoàn tất.
Tướng Niệm khẳng định là hiện tại Sư đoàn 22 của ông không có vấn đề gì về tinh thần cũng như về tiếp vận.
Ngược lại, báo cáo từ các toán trinh sát cho thấy là Trung đoàn 141 CSBV có thể bị thiệt hại nặng nề trong khi chống giữ các cứ điểm trong thung lũng An Lão trước các đợt tấn công của Trung đoàn 41BB.

Kết thúc một năm, nhìn lại kết quả trận chiến An Lão sau gần 5 tháng giao chiến giữa lực lượng CSBV và lực lượng VNCH có thể đi đến kết luận là các đơn vị SĐ22BB của tướng Phan Đình Niệm dần dần nhưng chắc chắn đã mở rộng và củng cố vị trí của họ và đã chống trả thành công mọi nỗ lực của lực lượng cộng sản nhằm đánh bật họ.

Tuần lễ từ 1 đến 8 tháng 1 năm 1975
Giao tranh ở Bình Định tuần này tăng đáng kể. Các cuộc đụng độ ác liệt nhất xảy ra tại khu vực  tiếp cận thung lũng An Lão ở phía Tây quận Bồng Sơn, nơi Trung đoàn 42 QL/VNCH mở rộng vị trí của mình về phía Tây trước sự thiệt hại của Trung đoàn 141 CSBV.
Các quận Tam Quan, Phù Mỹ và Phù Cát cũng là nơi xảy ra các hoạt động quân sự đáng kể. Ngày 3/01, VC phục kích đoàn xe tiếp tế đạn dược của Sư đoàn 22BB trên quốc lộ 1 tại Phù Cát (BR 888575), phá hủy 4 xe tải, làm hư hại 3 xe khác và làm phát nổ 640 viên đạn 105 và 155 ly. Phần lớn Trung đoàn 47 đã hoán đổi vị trí với hầu hết Trung đoàn 41; Trung đoàn 47 về An Khê và Trung đoàn 41 về Phù Mỹ.
Sư đoàn 22 có kế hoạch tiếp tục các hoạt động đánh phủ đầu trên toàn tỉnh và đang cố gắng nâng cao tinh thần và kỷ luật, đề phòng cuộc tấn công mùa Đông của cộng sản.

Tuần lễ đầu tiên trong năm 1975 đã xảy ra các cuộc đụng độ quan trọng trong khu vực tiếp cận thung lũng An Lão về phía Tây quận Bồng Sơn.
Với quyết tâm dành lại quyền kiểm soát các cao độ chiến lược chế ngự lối vào thung lũng An Lão, trong ba ngày 2, 3 và 4 tháng 1 Trung đoàn 42 mở các đợt tấn công tái chiếm đồi 82 (tọa độ BR 814965), đồi 174 (tọa độ BR 810967), và nhất là núi Chéo (tọa độ BR 839931) cứ điểm quan trọng của CQ.
Lực lượng thuộc Trung đoàn 141 và Trung đoàn 12 CSBV chống trả mãnh liệt tuy nhiên cuối cùng Trung đoàn 42, SĐ22/BB dành lấy thắng lợi, đánh bật CQ ra khỏi vị trí phòng thủ, mở rộng vòng đai kiên cố của họ trong lối vào thung lũng An Lão.
Kết quả 156 CQ bỏ xác, về phía Trung đoàn 42 có 11 chiến sĩ hy sinh.

Tài liệu CIA “Survey of Communist Military Developments in Indochina” ngày 9/01/1974 ghi nhận kết quả trong cuộc đụng độ ngày 2/01 như sau:
“ở Vùng IICT, các đơn vị của SĐ22BB hành quân trong thung lũng An Lão đã đụng độ với lực lượng Cộng sản trong ngày 2/01 mang lại kết quả 98 CQ bỏ xác, tịch thu một số vũ khí đủ loại trong đó có 1 đại bác 105 ly howitzer.”

Tuần lễ từ 8 đến 14 tháng 1
Cường độ chiến trận gia tăng trong tuần này, đặc biệt với các cuộc giao tranh khốc liệt ở lối vào thung lũng An Lão, nơi đó CQ đã thất bại trong cố gắng giành lại đồi 82, đồi 174, và núi Chéo  sau khi đã lọt vào tay Trung đoàn 42 BB tuần trước.
Trận giao tranh quan trọng nhất xảy ra ngày 7 tháng 1, khi CSBV nhã hàng loạt đạn đại bác, tiếp theo sử dụng bộ binh ồ ạt tấn công Đại đội 3/Tiểu đoàn 2/ Trung đoàn 42BB tại đồi 174 nhưng cuối cùng chúng bị đẩy lui bỏ lại 105 xác chết cùng 25 vũ khí đủ loại bị tịch thu. Phía lực lượng phòng thủ Đại đội 3 có 10 chiến sĩ hy sinh và 16 người bị thương.

Qua ngày hôm sau 8 tháng 1, tương tự ngày hôm trước CSBV tấn công vào các thành phần của Trung đoàn 40 và 42 BB ở lối vào thung lũng An Lão nhưng thất bại, có 80 CQ bị giết chết, trong khi lực lượng VNCH chỉ có 9 người hy sinh.
Những báo cáo về các lần đụng độ tiếp theo gần An Lão trong ngày 9 và 13 tháng 1 đã cho thấy Trung đoàn 141 CSBV gánh chịu thiệt hại lớn lao như những lần đụng độ trước.

Tóm lại, hai tuần đầu tiên của năm 1975, từ 1 đến 14 tháng 1 tái diễn các cuộc giao tranh khốc liệt; Trung đoàn 12 và 141 của CSBV dường như đang cố gắng hết mình để đẩy lùi Trung đoàn 40 và 42 của VNCH ra khỏi các vị trí chế ngự ở cả hai bên cửa vào thung lũng An Lão, nhưng cuối cùng CSBV vẫn thất bại.
Thương vong về phía CQ rất cao với ít nhất hai tiểu đoàn của Trung đoàn 141 kể như bị loại khỏi vòng chiến ngoài ra Trung đoàn 12 cũng chịu tổn thất nặng nề.

Trong thời gian này, QL/VNCH, vừa chống lại các cuộc tấn công mãnh liệt của quân đội cộng sản, vừa mở rộng vòng đai phòng thủ và chiếm thêm các vị trí chế ngự ở trên cao, đặc biệt là khu vực núi Chéo (cao 780m). Mặc dù QL/VNCH  đã chiếm được núi Chéo, nhưng CQ vẫn còn quanh quẩn trong khu vực xung quanh, trong hai ngày 14 và 15 tháng 1 tại phía cực Nam núi Chéo, Trung đoàn 40BB đã đụng độ và đã gây tổn thất nặng nề cho CQ với 112 tên bỏ xác và và nhiều vũ khí, đạn dược bị tịch thu, về phía Trung đoàn 40 chỉ bị tổn thất tối thiểu.

Chiến thắng ở trong tầm tay, người dân địa phương từ Bồng Sơn đã cảm nhận được điều đó. Trong lúc trận chiến đang lắng dịu, phụ nữ và các cô gái trẻ từ thị trấn mang thức ăn và nước uống ra tiền tuyến để tiếp tế cho binh lính.
Vào giữa tháng 1, rõ ràng là tướng Niệm Tư lệnh Sư đoàn 22BB đã thắng trận.
Để mừng chiến thắng, Tư lệnh Quân đoàn 2, Thiếu tướng Phạm Văn Phú đến Bồng Sơn chúc mừng đoàn quân và ân thưởng huy chương cho các chiến sĩ xứng đáng.
Một cuộc diễn hành tự phát đã diễn ra với các anh hùng chiến trường nhịp đều trên con đường chính ở Bồng Sơn, tay trong tay với các cô gái trong tuổi học trò, những cô gái đã kết vòng hoa cho họ.
Tất cả mọi thứ từ các phụ nữ mang quà tặng, lễ gắn huy chương và "cuộc diễn hành hoa", đã được quay phim phổ biến trên đài truyền hình.

                                                             Kết luận

Mặc dù đã bị hạn chế nghiêm ngặt sử dụng phi cơ và pháo binh trong công tác yểm trợ, tất cả bốn Trung đoàn 40, 41, 42 và 47 thuộc Sư đoàn 22 BB đã thay phiên tham gia vào các thời điểm khác nhau trong một chiến dịch lâu dài, đẫm máu nhưng thành công để kiểm soát lối vào thung lũng An Lão.

Kết quả chung cuộc cho thấy thương vong về nhân mạng của cộng sản rất cao với ít nhất hai tiểu đoàn của Trung đoàn 141 CQ bị xóa sổ ngoài ra Trung đoàn 12 cũng chịu tổn thất nặng nề.
Trong báo cáo Survey Of Communist Military Developments In Indochina ngày 21 và 23/01/ 1975, CIA ghi nhận tương tự:
“Ở tỉnh duyên hải Bình Định, các cuộc hành quân của SĐ22BB đã làm gián đoạn sự chuyển vận của CQ trong khu vực hành lang vào thung lũng An Lão và đã tạm thời vô hiệu hóa Sư đoàn 3 CSBV.
Cho đến nay đã có hơn 500 CQ bỏ xác trong cuộc hành quân này.”

Tướng Phan Đình Niệm và bốn vị Trung đoàn trưởng của SĐ22BB*** có lý do để tự hào là chiến thắng An Lão không những cắt đứt đường tiếp tế huyết mạch của CQ vào thung lũng mà còn tạm thời vô hiệu hóa Sư đoàn 3 CSBV. Đây là một kỳ công của SĐ22BB. 

Và sau cùng Chuẩn tướng Phan Đình Niệm Tư lệnh SĐ/22BB ngõ lời mời Tư lệnh SĐ 3/CSBV đến Qui Nhơn ăn tiệc Tết với ông.

Không rõ phúc đáp từ TL/SĐ3/CSBV mặc dù Tướng Niệm hứa là sẽ bảo đảm an toàn cho ông ta trong lúc đến và trở về từ Qui Nhơn.
                                           ------------------------------------------------------

PHỤ CHÚ
Dù đã mất quyền kiểm soái lối vào thung lũng An Lão nhưng vì quận lỵ Bồng Sơn vẫn nằm trong tầm của pháo binh CSBV nên  thường dân nơi đây vẫn tiếp tục bị thương vong.
Và khu vực Hoài Nhơn, Phù Mỹ vẫn tiếp diễn các cuộc đụng độ giữa hai bên.
Ngày 23/01 cuộc giao tranh đáng kể xảy ra khi một lực lượng CQ mở cuộc tấn công vào tiểu đoàn 3/Trung đoàn 42BB tại vị trí cách Hoài Nhơn 6 km về hướng Tây. Kết quả có 15 CQ bỏ xác và bỏ lại một số vũ khí. Phía VNCH không bị thiệt hại.
Các cuộc đụng độ đáng kể khác xảy ra trong ngày 23 và 24/01 tại khu vực phía Tây đèo Nhông ở Phù Mỹ khi CQ tấn công vị trí đã được trung đoàn 41BB phòng thủ kiên cố nhưng bị đẩy lui.
Kết quả 23 tên bị giết, bỏ lại một số vũ khí. Có 3 chiến sĩ Trung đoàn 41BB hy sinh.
***
Các vị Trung đoàn trưởng
- Trung đoàn 40 Trung đoàn trưởng Trung tá Nguyễn Thành Danh
- Trung đoàn 41 Trung đoàn trưởng Đại tá Nguyễn Thiều
- Trung đoàn 42 Trung đoàn trưởng Đại tá Nguyễn Hữu Thông
- Trung đoàn 47 Trung đoàn trưởng Đại tá Lê Cầu